Je kind naar bed brengen is voor vele ouders een uitdaging en dan is het nog hopen ze de hele nacht doorslapen. Een vast bedritueel kan je hierbij helpen. Een slaapritueel heeft namelijk direct positief invloed op slaap.
Uit internationaal onderzoek (1) blijkt dat baby’s en kinderen met een vast bedritueel sneller in slaap vallen. Ze worden minder snel wakker en slapen langer door in vergelijking met kinderen zonder een vaste bedroutine.
In dit artikel geef ik je 10 tips waarmee je een goed slaapritueel kunt creëren. Voor ouders met temperamentvolle peuters heb ik 3 extra tips. Je kunt deze tips vandaag al toepassen. Als je het doet, kun je al binnen 3 dagen positieve resultaten verwachten (2).
** dit artikel is in 2024 geüpdatet door Ewelina.
10 tips voor bedritueel
1. Hou het bedritueel simpel en voorspelbaar voor je baby of kind
Dr. Jodi Mindell Ph.D (kinderarts en slaaponderzoeker) adviseert om 3 tot 4 vaste activiteiten tijdens het bedritueel aan te houden. Denk hierbij aan badje, massage, boekje, knuffelen met elkaar, laatste kus en licht gaat uit. Belangrijk is dat deze onderdelen herkenbaar en voorspelbaar zijn. Als dat niet zo is, kan het verwarrend zijn en oudere kinderen kunnen dingen gaan uitproberen en jou gaan testen.
2. Hou tijdens het bedritueel een vaste volgorde aan
Duidelijk herkenbare onderdelen zijn belangrijk, maar het allerbelangrijkste is dat je consistent bent. Dr. Mindell legt uit dat je het beste elke stap op dezelfde manier en in dezelfde volgorde moet uitvoeren. Dat klinkt saai. Maar daardoor ‘programmeer’ je je kindje om zichzelf in een slaaptoestand te brengen.
De vaste stappen geven houvast en zorgen voor een veilig gevoel. Juist op de drukke dagen is dat fijn en levert het minder ‘gedoe’ op. Het heeft ook voordelen als de omstandigheden veranderen. Denk aan op vakantie gaan, logeren, of inzet van oppas.
3. Bouw de dag van je kind rustig af
Het is belangrijk om, voordat je aan een bedritueel begint, de activiteiten van de dag rustig af te bouwen. Je kondigt 15-30 min van tevoren aan dat het bijna bedtijd is. Je kindje kan zich alvast ‘voorbereiden’ en nog afmaken waarmee die bezig was. Je kan ook vragen of hij/ zij jou kan helpen met opruimen (wat ze wonderbaarlijk op jonge leeftijd fijn vinden).
Bij het afbouwen van de dag horen geen tv of Ipad. ‘Blauwe schermen’ hebben een negatief effect op aanmaak van melatonine (hormoon die slaperig maakt). Bovendien kunnen kinderen de prikkels die ze via de televisie of Ipad binnenkrijgen niet reguleren. Dat kan ze juist wakkerder maken en wakker houden.
4. Maak het slaapritueel niet te lang
Gemiddeld duurt een bedritueel 20-30 minuten, dat is inclusief in bad gaan. Als jullie alle onderdelen doorlopen hebben, geef je je kindje nog een allerlaatste knuffel en kus en doe je het licht uit.
‘Licht uit’ is echt een super duidelijk signaal voor je kindje en zijn lichaam. Maar vaak dan halen ze nog een hele trukendoos uit de kast. Blijf dan consequent. Licht uit betekent dat we gaan slapen.
5. Hou een vaste bedtijd aan
Maar wat is juiste bedtijd? Dat is afhankelijk van hoe oud je kindje is en van jullie gezinsomstandigheden. Jonge kinderen gaan meestal tussen 18.00-20.00 naar bed. Elk kind is uniek. Daarom is het belangrijk dat je goed let op de slaapsignalen (gapen, van je wegkijken, staren, aan de oren zitten, overprikkeld raken etc.).
Als je merkt dat je kindje te moe is bij het naar bed brengen, zorg dat je de volgende dag de start van het bedritueel met 20 minuten vervroegt.
6. Introduceer slaapritueel zo snel mogelijk
Jonge baby’s hebben baat bij routines. Begin met een slaaprtiueel al tijdens de eerste weken van je baby. Je baby kan uit jouw handelingen opmaken dat het bedtijd is. Herkenbaarheid geeft rust, zo kan je kindje ontspannen gaan slapen. Voor de slaapjes overdag kan je een verkort ritueel van 5-10 min toepassen.
7. Belangrijkste tip: geniet bewust van het slaapritueel
Het allerbelangrijkste is dat jullie beiden genieten van dit moment. Dat het een fijn en een bewust moment is.
Dat het iets is of wordt waar jij en je kindje naar uit gaan kijken. Met deze 5 krachtige zinnen creëer je(nog meer) liefdevolle verbinding bij bedtijd met je kind.
3 Bonus tips voor temperamentvol kind
1. Stel grenzen tijdens het slaapritueel en wees consequent
Onderzoek laat zien dat positieve routines snel en effectief zijn om opstandig gedrag rond bedtijd te verminderen (3). Kinderen hebben grenzen nodig, dat geldt ook voor tijdens het slaapritueel. Hoe duidelijker het ritueel is, hoe beter ze begrijpen waar ze aan toe zijn. Dat levert ook minder discussie op. Regelmatig hoor ik van ouders dat kinderen tegen de tijd dat ze naar bed gaan erg creatief worden. Peuters verzinnen extra onderdelen in vorm van spelletjes, liedjes of meerdere boekjes.
Hoe eerder je grenzen stelt, hoe duidelijker het voor je kind is dat het tijd is om te slapen. Daarmee voorkom je dat het bedritueel volgende dag niet uitgebreider wordt. Uiteraard hoef je dan minder ‘gezeur’ aan te horen. Als je kind erg boos wordt tijdens het naar bed gaan, dan kan het zijn dat je over zijn natuurlijke bedtijd heen bent. Begin volgende dag daarom 20 minuten eerder.
2. Geef temperamentvolle peuter keuzes
Peuters houden van keuzes maar ook grenzen en duidelijkheid. Wanneer je 1 boekje afspreekt houd je dan ook echt aan 1 boekje. Uiteraard mag je kind kiezen welke boekje het wordt. Ik leg zelf meestal 3 boekjes neer waaruit mijn kind kan kiezen. Die keuzevrijheid vinden vooral temperamentvolle kinderen fijn. En ja, je zal het moeten accepteren dat hij of zij soms voor dat langste boekje gaat. Het is ook prima als oma wel 3 of 4 leest. Dat is heel lief van oma, maar jij bent oma niet.;)
Lees hier meer over de uitdagende slaap van peuters: Peuter wil niet slapen wat te doen?
3. Werk met een slaaptrainer
Bij peuters kun je een klok of een slaaptrainer introduceren. Het biedt kinderen duidelijkheid en geeft hen houvast. Vanaf 2 jaar kunnen kinderen een slaaptrainer goed begrijpen. Het maakt voor hen bedtijd en tijd om op te staan duidelijk. Dat geeft hen ‘controle’ want ze weten waar ze aan toe zijn.
Als je kind ’s avonds niet meewerkt kun je de ‘schuld’ ook aan de slaaptrainer geven, ‘hij laat echt zien dat we moeten slapen’. Het gaat er wel om dat je zelf serieus mee omgaat. Anders heeft zo’n slaaptrainer weinig zin.
Slaapt je kind niet goed door?
Download hieronder gratis 5 liefdevolle stappen naar doorslapen voor je kind 6maanden-2,5 jaar.
Bronnen:
- Study shows that children sleep better when they have a nightly bedtime routine; Study is the first to show dose-dependent relationship between bedtime routines and better sleep outcomes; AMERICAN ACADEMY OF SLEEP MEDICINE (2015)
- 2006 Oct;29(10):1277-81. Practice parameters for behavioral treatment of bedtime problems and night wakings in infants and young children; SLEEP,