Plotseling hoor je je kind heel hard gillen of roepen. Je gaat snel naar je kind toe en ziet dat hij of zij erg bang is. Grote kans dat hij of zij een nachtmerrie heeft gehad. Nachtmerries komen veel voor bij jonge kinderen. Je bent dus niet de enige ouder die ‘s nachts op zoek gaat naar monsters. Wat kun je het beste doen als je kind een nachtmerrie heeft?
Dit is een van de veelgestelde vragen uit mijn praktijk als slaapcoach. In dit artikel geef ik je daarom alle informatie over de nachtmerries. Wat is een nachtmerrie, wat is het verschil met nachtangsten, wat zijn de mogelijke oorzaken van de nachtmerries bij je kind en wat kun je eraan doen.
Alles over nachtmerries bij kinderen
In dit artikel beantwoord ik de volgende vragen:
- Wat is een nachtmerrie
- Hoe vaak komen nachtmerries voor?
- Wat is de oorzaak van nachtmerries?
- Wanneer komen nachtmerries voor?
- Wat is het verschil tussen nachtmerries en nachtangsten?
- Wat kun je doen als je kind nachtmerrie heeft?
- Kun je nachtmerries voorkomen?
- Beste tips voor omgaan met nachtmerries
- Wat kun je doen als je kind niet doorslaapt
** dit artikel is in 2024 dor Ewelina geüpdatet**
1. Wat is een nachtmerrie?
Nachtmerries zijn enge dromen. Dromen treden op tijdens de droomfase van de slaap – de REM (Rapid Eye Movement) slaap. De REM-slaap vindt meestal pas plaats in de tweede helft van de nacht. Nachtmerries daarom dus ook. Als je kind voor middernacht angstig wakker wordt, is de kans eerder dat het om nachtangst gaat. Soms heeft een nachtmerrie herkenbare stukjes van de gebeurtenissen en ervaringen van de dag, maar met een enge wending. Wanneer kinderen uit een nachtmerrie wakker worden, zijn de beelden ‘vers’ en kunnen ze voor je kind heel echt lijken. Het is dus vanzelfsprekend dat je kind bang en overstuur is. Het blijkt dat 36% van de kinderen over monsters droomt (1).
2. Hoe vaak komen de nachtmerries voor bij kinderen?
Bijna elk kind heeft af en toe een nare droom. De meeste studies schatten dat ten minste 70% van de jonge kinderen en peuters nachtmerries heeft (2). Een onderzoek uit Nederland (3) wees uit dat 67 % van de vier- tot zesjarigen aangaf soms of vaak enge dromen te hebben.
3. Wat is de oorzaak van nachtmerries?
Niemand weet precies wat nachtmerries veroorzaakt. Dromen – en nachtmerries – lijken een manier te zijn waarop kinderen gedachten, gevoelens en gebeurtenissen van de dag verwerken.
Veel studies hebben een sterk verband gevonden tussen enge dromen en stress of angst overdag. Wanneer er onlangs of wat langer geleden iets naars is gebeurd, kan dat op een negatieve manier terugkomen in een droom. Ook slaapregressies of sprongen kunnen mogelijk impact hebben op nachtmerries. Ook grote veranderingen zoals verhuizen, naar een nieuwe school gaan, de geboorte van een broer of zus of spanningen in het gezin kunnen zorgen voor nachtmerries.
4. Wanneer komen de nachtmerries voor?
Alle kinderen kunnen last hebben van nachtmerries. Het is moeilijk vast te stellen of baby’s dromen en nachtmerries hebben omdat je kind je dat niet kan vertellen. Sommige deskundigen zijn van mening dat baby’s en dreumesen wel dromen, maar niet in de vorm van symbolische verhalen, maar meer in de vorm van basisbehoeften zoals warmte, drinken, knuffelen. Nachtmerries lijken te pieken tijdens de voorschoolse jaren wanneer angst voor het donker gebruikelijk is. Peuters willen vaak na nachtmerrie niet meer slapen. Vanaf 3 jaar kan je kindje je goed vertellen wat hij heeft gedroomd.
Heb je een peuter die moeite heeft met in- en doorslapen? Lees dan mijn artikel met tips: Peuter wil niet slapen, wat te doen?
5. Wat is het verschil tussen nachtangsten en nachtmerries?
Nachtmerries worden vaak verward met nachtangsten. Nachtangsten worden ook wel night terros of pavor nocturnus genoemd. Nachtangsten komen voor tijdens de non- REM slaap, dus in het eerste gedeelte van de nacht. Kenmerkend is dat je kind in het begin of midden in de nacht gillend wakker wordt. Als je dan naar je kind toe gaat, lijkt het alsof je kind wakker is, maar hij of zij ziet echter niets, hij of zij herkent je niet en laat zich niet tot rust brengen en/of duwt je weg. Het ziet er angstaanjagend uit, het geluid dat je kind maakt lijkt alsof er iets heel naars is gebeurd. Na 1-15 min is het voorbij en valt je kind snel weer in slaap. De volgende ochtend weet je kind niets, terwijl bij een nachtmerrie het kind zich het goed kan herinneren. In dit artikel lees je alles over nachtangsten.
6. Wat kun je doen als je kind een nachtmerrie heeft?
- Blijf kalm en stel je kind gerust
Ga direct naar je kind toe en zeg dat je er bent. Je aanwezigheid stelt je kind gerust en helpt hem of haar om zich weer veilig te voelen. Om je kind gerust te kunnen stellen, moet je uiteraard kalm zijn en ontspannend overkomen.
- Vertel je kind wat er is gebeurd
Laat je kind weten dat hij of zij een nachtmerrie heeft gehad en dat het nu voorbij is. Dat hij of zij nu veilig is. Je kunt iets zeggen als: “Lieverd, je had een enge droom, maar nu ben je wakker en alles is goed. Je bent veilig.” Vertel dat de enge dingen in de nachtmerrie niet in onze (echte) wereld zijn gebeurd.
- Neem de angst van je kind serieus
Geef ruimte voor de emotie van angst door te zeggen dat je begrijpt dat je kind bang is. Geef hem of haar een dikke knuffel. Herinner je kind eraan dat iedereen droomt en dat dromen soms zo angstaanjagend zijn dat ze heel echt kunnen lijken.
- Gebruik een beetje magie
Jonge kinderen hebben een sterke verbeeldingskracht, gebruik die. Je kunt de monsters laten verdwijnen door bijvoorbeeld een ‘monsterspray’. Controleer ook (samen met je kind) de kast en onder het bed en stel je kind gerust dat er geen monsters zijn.
- Help je kind weer in slaap te vallen
Help je kind om zijn stemming te veranderen. Je kunt hem afleiden door leuke dingen die de afgelopen dag zijn gebeurd te benoemen en zo een mooie droom te bedenken daarover. Troost hem en geef je kind een dikke knuffel. Zelf geef ik mijn kinderen een kus in hun handjes en zeg dan ‘Hou vast. Mama is dan altijd bij je’. Dit stelt ze dan vaak ook gerust.
7. Kun je nachtmerries bij je kind voorkomen?
Voorkomen is beter dan genezen, maar met nachtmerries is dat lastig. Omdat we de precieze oorzaken niet kennen, kunnen wij de nare dromen van je kinderen daarom ook niet voorkomen.
8. Beste tips voor omgaan met nachtmerries
Er zijn wel een aantal bewezen strategieën en tips waardoor je kind zijn dag goed kan afsluiten en die positief kunnen werken op vermindering van nachtmerries.
- Luister naar je kind en neem hem serieus
Midden in de nacht hoef je de nachtmerrie niet uitgebreid te bespreken, je wilt dat je kindje zich snel weer veilig voelt en weer kan slapen. Maar ’s morgens kan je je kind vragen naar de enge droom van gisteren. Door erover te praten in het daglicht verliezen veel enge beelden hun kracht.
- Bedenk een ander einde voor de droom
Een aantal onderzoeken suggereren dat het herschrijven (in het Engels: rescription) van de droom positief effect heeft op nachtmerries, ook bij kinderen. Probeer met je kind een alternatief einde van zijn droom voor te stellen. Je kunt deze enge droom ook laten tekenen.
- Leg je kind op tijd in bed
Kinderen met slaapgebrek hebben vaker nachtmerries, zorg voor voldoende slaap overdag en een bedtijd passend bij de leeftijd van je kind, jonge kinderen gaan tussen 18-20u naar bed. Twijfel je over de juiste bedtijd of wakkertijd?
- Zorg voor een rustgevend slaapritueel
Enge dromen kunnen er ook voor zorgen dat kinderen niet naar bed willen. Een kalm en voorspelbaar slaapritueel kan je kind helpen om te ontspannen en zijn dag liefdevol af te sluiten. Het is altijd fijn om samen een mooi boek te lezen.
- Mindfulness en visualisatie
Dit zijn bewezen manieren om te ontspannen en stressniveau te reduceren, ook voor kinderen. Als je kind angstig is of erg onrustig is voor het slapen gaan kan je je kind (vanaf een jaar of 4) leren om te ontspannen. Bijvoorbeeld door ademhalingsoefeningen en/of visualiseren van gelukkige en fijne herinneringen, leuke plannen of favoriete boeken. Hier zijn 5 belangrijke vragen/zinnen voor een liefdevolle verbinding bij bedtijd,
- Sluit de dag positief af
Met mijn zoon sluit ik de dag altijd af door te vragen hoe zijn dag is geweest en we eindigen altijd met wat hij het leukste van de dag vond. Hier zijn de 5 vragen die je kind kunt stellen tijdens het slaaprtitueel voor een positieve en liefdevolle afsluiting van de dag, In dit artikel geef ik je meer tips over een Mindful slaapritueel.
9. Slaapt je kind niet goed door?
Heeft je kind last van naxchtmerries en watrd hij vaak wakker in de nacht? Download hieronder mijn gids met 5 liefdevolle stappen naar doorslapen voor kinderen tussen 6 maanden en 2,5 jaar.
Je hoeft je geen zorgen te maken over nachtmerries als deze incidenteel voorkomen en geen belemmering zijn voor je kind overdag. Maak je je toch zorgen, neem dan contact op met je huisarts of een kinderslaapcoach.
Bronnen:
- Alice Sterling Honig, Arlene L. Nealis; What do young children dream about? (2011)
- o.a. Prevalence and correlates of disturbed dreaming in children (2014)
- Fears, worries, and scary dreams in 4- to 12-year-old children: their content, developmental pattern, and origins (2000)
