Dagelijks spreek ik moeders die schuldgevoel ervaren. Ze schamen zich omdat hun kind niet goed slaapt, en denken dat het hun eigen schuld is. Ook merk ik dat moeders zichzelf regelmatig schuldig voelen op andere terreinen. Schuldgevoel komt ergens vandaan. Vanuit een gevoel dat je niet goed genoeg bent. Maar ik verklap meteen: dat is niet waar.
In dit artikel leg ik uit waarom wij als moeders schuldgevoel hebben (als onze kinderen niet slapen en / of op andere terreinen) en hoe we het schuldgevoel in moederschap kunnen loslaten. Daarnaast leg ik uit wat het verschil is tussen schuldgevoel en schaamte. Ik spreek veel ouders die gecontroleerd laten huilen methoden hebben toegepast waar ze zich nu ook over schuldig voelen of schamen. Ook voor deze groep ouders is dit artikel bedoeld.
Schuldgevoel in moederschap
Moeders voelen zich schuldig (1). De druk om een goede moeder te zijn is groot. Het gevoel van niet genoeg zijn of niet genoeg doen blijft dan ook vaak de kop opsteken. En het gaat niet alleen om slapen van je kind. Als je werkt, voel je je schuldig dat iemand anders voor je kinderen zorgt, als je een thuisblijfmoeder bent, voel je je misschien schuldig over het opgeven van je carrière (2). Je voelt je misschien schuldig als je er emotioneel en/ of fysiek niet altijd voor je kind kunt zijn. Of als je stopt met borstvoeding, voel je je schuldig dat je kind niet ‘de beste voeding’ binnen krijgt. Dit laatste voelde voor mij persoonlijk echt als falen.
Het schuldgevoel kan hem ook in de kleinere dingen zitten. Wanneer je kind de zoveelste keer Paw Patrol kijkt, of alleen pasta zonder groenten eet. Iets waar veel vrouwen zich schuldig over kunnen voelen. En als je op Instagram scrollt, dan lijkt het bij andere mama’s allemaal zo vanzelf te gaan. En dan krijg je nog meer het gevoel dat jij het niet goed doet.
‘Perfecte moeder’ bestaat niet
Jij wilt vast de beste moeder zijn voor je kind. En dat ben je. Want jouw onvoorwaardelijke liefde voor je kind is al genoeg. Maar omdat je hier misschien onzeker over bent kan het zijn dat je je eigen behoeften daarom op een laag pitje zet. Op de een of andere manier hebben we ook het idee dat wij als moeders het volgens ‘het boekje’ moeten doen. Ook ik deed dat.
Uit onderzoek blijkt dat moeders meer burn out klachten ervaren dan vaders. En dit komt door die sociale druk om perfecte moeder te zijn (3). We hebben allemaal boeken over opvoeding, slaapschema’s, voedingsschema’s, dagschema’s en zo kan ik nog wel even doorgaan. In theorie lijkt dit allemaal mooi, maar in realiteit gaat het anders. Je streeft naar perfectie als moeder, maar dat is niet realistisch. Want elk kind is uniek, heeft een eigen gebruiksaanwijzing en past niet in een boekje. En als je daarnaar streeft, kun je je uiteindelijk uitgeput gaan voelen.
Dat is precies ook het punt van Donald Winnicott (4). Hij geloofde dat de manier om een goede moeder te zijn, een moeder is die balans zoekt tussen: behoeften van haar kind vervullen, maar zichzelf niet voorbij lopen. En dan kan je dus niet alles perfect doen, maar je doet het wel goed (genoeg).
Schuldgevoel & schaamte als het om slaapgedrag van kinderen gaat
Dan wil ik hier ook het schuldgevoel van ouders over het slaapgedrag van kinderen bespreken. De worsteling die ik dagelijks in mijn praktijk zie. Door de media ontstaat er een beeld dat als je kind niet goed slaapt, jij blijkbaar iets niet goed hebt gedaan. Want jij hebt het kind niet geleerd om goed te slapen. Misschien heb je van alles al geprobeerd, deed alles volgens het boekje en heb je zelfs (overwogen om) je kindje te laten huilen. Of om slaaptraining toe te passen. Maar het blijkt niet te werken. Je voelt je schuldig dat je je kind hebt laten huilen. Of sterker nog je schaamt je daar ook voor.
Verschil tussen schuldgevoel & schaamte
Schaamte en schuld verschillen wezenlijk van elkaar, legt psychoanalyticus en psychotherapeut Frans Schalkwijk (5). Schuldgevoelens zeggen iets over ons gedrag. Ze zetten ons aan om rekening te houden met anderen. Wie zich schaamt, voelt zich slecht over wie hij is. Niet iedereen voelt zich even snel schuldig of beschaamd. Het hangt ervan af van hoe streng je voor jezelf bent. Schalkwijk noemt dit onze ‘innerlijke criticus’. Die ontwikkelt zich vooral in onze jeugd. Als je vaak bekritiseerd werd begon daar waarschijnlijk onbewust het gevoel van niet goed genoeg te zijn. Als je in je leven veel te maken hebt met schuldgevoelens kan het zinvol zijn om terug te gaan naar verborgen thema’s in je leven. Hieronder geef ik wel een aantal tips die je direct kunt toepassen.
Tips omgaan met schuldgevoelens vs. moederschap
1.Luister naar je intuïtie
Het is je eigen sterke bron van wijsheid. Het is die beslissingsvermogen vrouwen door de eeuwen heen hebben gebruikt om onze baby’s veilig en gezond te houden. En die kun jij ook gebruiken. Door onze maatschappij leren we te handelen en te vertrouwen op kennis en wetenschap. We vergeten vaak onze innerlijke stem die de juiste weg wijst. Als je op basis van jouw innerlijke wijsheid handelt, kun je je namelijk nooit schuldig gaan voelen. Hoe ik zelf toen ik net moeder werd hiermee worstelde heb ik hier beschreven.
Wil je leren hoe je je kindje laat doorslapen vanuit liefde en op basis van wat goed voor jou voelt? Download dan hieronder mijn e-book 6 maanden-2,5 jaar
. 
2. Accepteer dat je misschien fouten hebt gemaakt
Fouten maken doet iedereen. Ik weet zeker dat als het om jouw kinderen gaat jouw intentie altijd goed is. Soms weten we het gewoon even niet beter. En kunnen we dingen doen waar we achteraf het anders zouden doen. Zoals ik eerder al zei er bestaan geen perfecte moeders, nee echt niet. En dat is ook helemaal oké.
3. Verander je innerlijke stem
Schuldgevoel ontstaat niet als je over de grens gaat maar met gedachten die je daaraan koppelt (die uiteindelijk schuldgevoel creëren) dus als je al misschien iets verkeerds hebt gedaan. Ga dan geen boetedoening doen of jezelf streng via je innerlijke criticus toespreken. Als je de negatieve maar zeg tegen je jezelf: ‘Ik leer van mijn fouten, wat goed van mij.’
4. Allerbelangrijkste: besef dat je goed genoeg bent
Besef dat je van je fouten mag leren en dat je niet perfect hoeft te zijn. Besef ook dat er in de eerste jaren diverse fasen zijn waarin je kindje echt meer moeite heeft om goed te slapen, en dat ligt niet aan jou.
Jij bent goed genoeg zoals je bent. Jij bent de beste moeder/ouder voor je kind, nog beter: maak daar een dagelijkse mantra van. En zeg dat elke keer als je wakker wordt en / of naar bed gaat.
Dus: wees lief voor jezelf
Accepteer. Gun jezelf een ontspannen houding over die leermomenten. Veroordeel niet jezelf. Hoe meer je dit van jezelf kunt accepteren, hoe relaxter je houding naar jezelf en naar je kind wordt. Weet dat je het goed doet.
Lees hier meer tips over het vinden van balans in moederschap en behoeften van jezelf en van je kind.
Wil je meer weten over mij en hoe ik ouders vanuit hun intuïtie help naar meer slaap en naar meer vertrouwen? Of hoe je je kindje kunt helpen om beter te slapen? Volg mij op Instagram of Facebook.
Bronnen:
1. Maternal Guilt; Rotkirch, Väestöliitto; Evolutionary Psychology 8(1):90-106 (2010)
2. Gender Differences in Work-Family Guilt in Parents of Young Children; Borelli, Nelson, River, Birken, Moss-Racusin, Sex Roles volume 76, p. 356–368 (2017)
3. Feeling Pressure to Be a Perfect Mother Relates to Parental Burnout and Career Ambitions; Meeussen, Van Laar (2018)
4. A good enough mother, D. Wincott (1953)
5. Onvolmaakt tevreden, omgaan met je innerlijke criticus; F. Sckalkwijk (2016)
