Slaaptraining baby? Waarom kun je misschien beter wachten

Dagelijks spreek ik oververmoeide ouders van jonge baby’s die slaaptraining overwegen. Misschien twijfel je daar ook over? In mijn praktijk merk ik dat ouders zich vaak door al deze adviezen zelfs bijna onder druk gezet voelen om met slaaptraining te beginnen. Ook kom ik ouders tegen die met goede moed aan slaaptraining begonnen zijn. Maar hebben ontdekt dat hun baby juist veel meer ging huilen. En boekten ze geen enkele vooruitgang met slaap. Daarom schrijf ik dit artikel.

Dit artikel is niet bedoeld voor ouders waar slaaptraining bij hun jonge baby zonder veel stress wel goed werkt of heeft gewerkt. Of baby’s die wel uit zichzelf doorslapen.

Dit artikel is bedoeld voor ouders die twijfelen of slaaptraining wel de juiste oplossing voor hen is.

Overweeg je slaaptraining? Lees dan:

1. Wat is slaaptraining?
2. Hoe kun jij baby trainen zelf in slaap te vallen?
3. Welke leeftijd kun je slaaptraining starten?
4. Waarom slaaptraining bij 6 maanden (en niet bij 4 maanden)?
5. Wanneer kun je het beste starten met slaaptraining?
6. Wat we uit wetenschap over slaaptraining weten over slaaptraining onder 6 maanden?
7. Waarom werkt slaaptraining onder 6 maanden niet?
8. Hoe snel krijg je resultaat bij slaaptraining?
9. Ontroostbaar huilen bij slaaptraining? wat kun je doen
10. Slaaptraining kan stressvol zijn ook voor jou als ouder
11. Wat je kunt doen om je baby te helpen om beter te slapen? 

1. Wat is slaaptraining ?

Als je slaaptraining toepast, betekent het dat je stopt om je baby te ondersteunen bij het slapen. Je gaat ervan uit dat hij dus zichzelf troost en leert om in slaap te brengen.

Richtlijn in Nederland bij jonge kinderen met slaapproblemen (1) heeft het over de methode: gecontroleerd laten huilen/ gemodificeerde uitdoving.  Daarbij laat jij je baby voor een aantal minuten alleen in de hoop dat hij of zij zichzelf geruststelt en in slaap valt. Maar het gaat hier niet alleen om stoppen met huilen en gaan slapen. Om dit te kunnen doen moet je baby zichzelf kunnen troosten en/of kalmeren. De meeste baby’s onder 6 maanden zijn hier (nog) niet toe in staat. 

2. Hoe baby trainen zelf in slaap vallen?

We kennen diverse methoden van slaaptraining, grofweg kun je ze indelen:

1. uit laten huilen, cry it out/ uitdoving
2. gecontroleerd laten huilen/ gemodificeerde uitdoving
3. responsief/ niet laten huilen/ liefdevol/ no cry solutions

Lees hier meer over die drie slaaptraining methoden.

3. Welke leeftijd slaaptraining?

Wanneer ouders slaapproblemen ervaren wordt in Nederland geadviseerd om met slaaptraining te starten vanaf leeftijd van 6 maanden.

4. Waarom slaaptraining vanaf 6 maanden en niet (4 maanden)?

Het vermogen van je baby om zichzelf te reguleren om daarmee zichzelf te kunnen troosten ontwikkelt zich geleidelijk. Je pasgeboren baby wordt niet geboren met die vaardigheid en kan zichzelf daarom niet troosten. Dat is ook de reden dat je hoort dat je je baby niet kunt verwennen.

De term zelfregulatie wordt op verschillende manieren gebruikt, maar de originele betekenis verwijst naar hoe we omgaan met stress (2). De hersenen van je baby tot 6 maanden een enorme ontwikkelingsgroei. Daarmee kunnen ze uiteindelijk belangrijke vaardigheden -zoals zelfregulatie- gaan ontwikkelen (3). 

Hedendaagse wetenschappers geven aan dat het moment waarbij het zelfregulerend mechanisme zich begint te ontwikkelen bij de meeste baby’s ergens rond de 6 maanden ligt. En het gaat hier om een complex en geleidelijk proces. 

Vroeger lag die grens bij baby’ s van 4 maanden. Dit is inmiddels aangepast in de richtlijnen naar 6 maanden. Als je een slaapcoach hoort dat je vanaf 4 maanden kunt slaaptrainen dan is deze nog opgeleid via ouderwetse methoden en inzichten.

Lees ook: Waarom slaaptraining schadelijk kan zijn.

5. Wanneer kun je starten met slaaptraining?

Wanneer je het beste kunt starten met slaaptraining bepaal jij. Maar start in ieder geval niet voor 6 maanden met slaaptraining (zie voor de reden hierboven). Hoe eerder je begint met slaaptraining wil niet zeggen dat hoe beter dat is voor de ontwikkeling van slaap van je kind.

Ouders zijn vaak wel in de veronderstelling dat hoe eerder je met slaaptraining begint, hoe sneller hun kind door gaat slapen. Maar is geen onderzoek dat duidelijk aantoont dat als je niet zo vroeg mogelijk begint met slaaptraining, dat het slapen van je baby anders problematisch wordt.

Er is geen wetenschappelijke reden om te haasten om met slaaptraining te beginnen

6. De wetenschap over slaaptraining voor 6 maanden 

Wat weten we over de slaaptraining onder de 6 maanden uit de wetenschap? Niet veel.

Het overgrote deel van het onderzoek naar slaaptraining is gericht op peuters en kleuters (5) en niet op jonge baby’s. Wetenschappers die effecten van slaaptraining met (gecontroleerd) laten huilen methoden hebben onderzocht, hebben geen baby’s jonger dan zes maanden bestudeerd (6). Dit is ook een reden waarom in de Nederlandse Richtlijnen slaaptraining vanaf 6 maanden wordt geadviseerd.

Fabienne Nabers heeft onderzoek gedaan naar vroege gehechtheid en de ontwikkeling van sociale breid. In het eerste jaar en heb je gewoon nog co-regulatie nodig (7). 

Bestaand onderzoek naar gedragsverandering om de slaap bij jonge baby’s te verbeteren, richt zich voornamelijk op het voorkomen van slaapproblemen, zoals het helpen van ouders bij het begrijpen van slaapsignalen en de juiste slaaphygiëne (8). 

7. Waarom werkt slaaptraining onder 6 maanden niet?

Bij slaaptraining gaat hier niet alleen om stoppen met huilen en gaan slapen. Om dit te kunnen doen moet je baby zichzelf kunnen troosten en/of kalmeren. De meeste baby’s onder 6 maanden zijn hier (nog) niet toe in staat.

Ouders die ik spreek vragen zich af ​​waarom de aanpak niet werkt zoals het boek of een slaapgids zegt. Het helpt niet dat ze het idee krijgen dat als hun baby vaak wakker is in de nacht, dat dat de schuld van hen is. Ouders krijgen hierdoor het gevoel dat de interventie niet werkt, omdat ze het blijkbaar niet goed doen. Als je merkt dat het stressvol is dan is de reden simpel: 

Je baby is er (nog) niet klaar voor. 

8. Hoe snel krijg je resultaat van slaaptraining?

Het verschilt enorm welk resultaat je met slaaptraining kunt verwachten. Er is geen wetenschappelijk onderzoek die daar een duidelijk beeld geeft.

9. Ontroostbaar huilen tijdens slaaptraining?

Wanneer je met slaaptraninig start kan het resulteren in veel en ontroostbaar huilen.

Mocht je nu net mee gestart zijn, het levert jullie stress op? Het is echt OKE om te stoppen. 

Een baby onder 6 maanden heeft een beperkt vermogen om zichzelf te kunnen troosten om zichzelf uiteindelijk in slaap te kunnen brengen. Je baby kan een zeer kleine hoeveelheid verdriet verdragen voordat hij hulp nodig heeft (4). Je baby kan zich misschien ‘afzetten’ van wat hem dwarszit. Maar je baby heeft niet de volledige hersenstructuren om zich volledig te kunnen reguleren bij meer intens ‘verdriet’.

10. Slaaptraining kan stressvol zijn voor jou

Uit onderzoek blijkt dat slaaptraining ook stressvol is voor ouders. Het kan leiden tot frustratie en een slechter ouderlijk vertrouwen.

Door slaaptraining onder 6 maanden toe te passen zonder dat je naar ontwikkeling, medische oorzaken, temperament, etc. kijkt, kunnen ouders en baby’s negatieve ervaringen opdoen. Wanneer dit gepaard gaat met veel huilen, kan dat leiden tot veel ouderlijke schuldgevoelens en stress (10).

Daarnaast kan ook hierbij eigen stressniveau van de ouders meespelen, wat voortkomt uit andere bronnen dan het kind zelf. Denk aan: economische stress, werk- of relatie gerelateerde stress, bevallingstrauma of eigen trauma’s. 

Wat kun je doen als je baby jonger dan 6 maanden is?

• Doe vooral wat goed voor jou voelt. Elke baby is uniek. Daarom is het belangrijk dat jij op je ouderlijke intuïtie afgaat.
• Als je slaaptraining overweegt, raadpleeg dan je arts om uit te sluiten dat het slecht slapen een medische oorzaak heeft (zoals verborgen reflux, ademhalingsproblemen of koemelkallergie) 
• Lees meer over de normale slaap van je baby in: hoeveel slaapt een baby?
• Als je een afspraak met kinderarts hebt, maak dan een filmpje van het slaapgedrag van je baby, dat geeft de arts veel meer inzicht dan wanneer hij je baby alleen vredig in een maxi-cosi ziet.
• Durf om hulp te vragen en kijk of je andere steun en hulpbronnen kunt inzetten om het draaglijk te maken. 
• Als je met slaaptraining begint en merkt dat het stressvol is, wacht totdat je baby minstens 6 maanden is (lees hieronder verder over wat je na 6 maanden kunt doen).
• Overweeg je een slaapcoach voor je baby? Kies er een die gecertificeerd is, ervaring heeft en past bij jullie opvoedstijl.  Onlangs heb ik in het programma WNL van NPO mijn ervaringen als slaapcoach en zorgen over wildgroei aan slaapcoaches in Nederland geuit.
• Download hieronder mijn GRATIS gids met 5 liefdevolle stappen naar meer slaap voor je baby 0-5 maanden.

Is je baby ouder dan 6 maanden?

Als je baby 6 maanden is, dan  gelden ook de bovenstaande adviezen en tips. Na 6 maanden zijn er verschillende methoden die je kunt toepassen om je baby te helpen om door te slapen. Het is belangrijk om te kiezen voor wat past bij de ontwikkeling van je baby en bij jullie eigen waarden en visie over opvoeding.

Uiteraard pleit ik – net als steeds meer wetenschappers (12) – dat ouders een breed advies krijgen, dus niet alleen de optie van gecontroleerd laten huilen. Maar ook de responsieve en sensitieve aanpak. In mijn praktijk voor slaapcoaching spreek ik van een liefdevolle aanpak, dat anders is dan de bekende slaaptraining. En uiteraard hoop ik dat steeds meer ouders kiezen voor die liefdevolle aanpak. 

Een liefdevolle aanpak betekent dat jij je baby helpt om beter te slapen zonder dat je je baby (gecontroleerd) laat huilen. Waarbij je ook in verbinding blijft met je baby & reageert (in plaats van dat je je baby negeert).

Als je meer wilt weten hoe je je kindje dat op een liefdevolle manier laat doorslapen, download dan hieronder mijn gratis ebook met 5 liefdevolle stappen naar doorslapen voor je kindje van 6 maanden- 2,5 jaar.

Hierbij wil ik Marilene de Zeeuw hartelijk bedanken voor haar suggesties en opmerkingen die ik in dit artikel heb verwerkt. Marilene is klinisch psycholoog, Infant Mental Health Specialist en gedragstherapeut. Ze werkt in de specialistische GGZ met (zwangere) ouders en hun jonge baby, peuter of kleuter. 

Bronnen:

1. JGZ richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen Preventie, signalering, diagnostiek en interventie bij slaapproblemen in de JGZ. (2017)

2. Bourgeois, J. P. (2001). Synaptogenesis in the neocortex of the newborn: The ultimate frontier for individuation. In C. A. Nelson & M. Luciana (Eds.), Handbook of developmental cognitive neuroscience (pp. 23-34). Cambridge, MA: MIT Press.

3. Stuart S., (2016) Zelfregulatie bij kinderen, bestrijd stress en laat je kind excelleren, Spectrum, (p.13)

4. Trevarthen, C., & Aitken, K. J. (2003). Regulation of brain development and age-related changes in infants’ motives: The developmental function of “regressive” periods. In M. Heimann (Ed.) Regression Periods in Human Infancy (pp. 107-184). Mahwah, NJ: Erlbaum. 

5. Kopp, C. B. (1989). Regulation of distress and negative emotions: a developmental view. Developmental Psychology, 25(3), 343-354.

6. France, K. G., & Hudson, S. M. (1990). Behavior management of infant sleep disturbance. Journal of Applied Behavior Analysis, 23(1), 91-98.

7. Hiscock, H., Bayer, J. K., Hampton, A., Ukoumunne, O. C., & Wake, M. (2008). Long-term mother and child mental health effects of a population-based infant sleep intervention: cluster-randomized, controlled trial. Pediatrics, 122(3)

8. F. Naber (2019). Vroege gehechtheid en de ontwikkeling van het sociale brein.

9. St James-Roberts, I., Sleep, J., Morris, S., Owen, C., & Gillham, P. (2001). Use of a behavioural programme in the first 3 months to prevent infant crying and sleeping problems. Journal of Paediatrics and Child Health, 37(3), 289–297.

10. Adachi, Y., Sato, C., Nishino, N., Ohryoji, F., Hayama, J., & Yamagami, T. (2009). A brief parental education for shaping sleep habits in 4-month-old infants. Clinical Medicine & Research, 7(3), 85-92.

11.  Tse L., & Hall, W. (2008). A qualitative study of parents’ perceptions of a behavioural sleep intervention. Child Care Health & Development, 34, 162–72.

12. Maartje P.C.M. Luijk, Roseriet Beijers en Lenny van Rosmalen (2020) Slaapproblemen bij jonge kinderen; een pleidooi voor een breder spectrum aan interventies . Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde.

www.sleeplady.com