Slaaptraining baby? Waarom kun je misschien beter wachten

Dagelijks spreek ik oververmoeide ouders van jonge baby die overwegen om slaaptraining toe te passen. En misschien twijfel je daar ook over? Dan kan dit artikel jou helpen. Misschien heb je al diverse adviezen gekregen. Of heb je boeken of gidsen gelezen die zeggen dat wanneer je baby 4 maanden is dat je met slaaptraining moet starten. Of dat jij je baby even moet laten huilen. Je bent niet de enige. In mijn praktijk merk ik dat ouders zich vaak door al deze adviezen zelfs bijna onder druk gezet voelen om met slaaptraining te beginnen. Ik kom ook regelmatig ouders tegen die met goede moed aan slaaptraining begonnen zijn. Maar zij hebben ontdekt dat hun baby juist veel meer ging huilen. En boekten ze geen enkele vooruitgang met slaap. Daarom schrijf ik dit artikel.

Voor wie is dit artikel bedoeld?

Dit artikel is niet bedoeld voor ouders waar slaaptraining bij hun jonge baby zonder veel stress wel goed werkt of heeft gewerkt.  Of baby’s die wel uit zichzelf doorslapen, ze bestaan echt. Maar dat is wel een klein gedeelte.

Dit artikel is bedoeld voor ouders die twijfelen of slaaptraining wel de juiste oplossing voor hen is.

Of ouders die adviezen hebben toegepast en hebben gemerkt dat slaaptraining erg stressvol is. Er zijn diverse redenen waarom slaaptraining op deze leeftijd moeilijk of onverstandig kan zijn. 

In dit artikel over slaaptraining leg ik uit:

• Wat is slaaptraining?
• Waarom slapen van je baby onder 6 maanden soms niet vanzelf gaat. 
• Wat we over slaaptraining weten bij jonge baby’s.
• Waarom je beter kunt wachten met slaaptraining tot in ieder geval 6 maanden
• Wat je kunt doen om je baby te helpen om beter te slapen.

Wat is slaaptraining baby?

Als je slaaptraining toepast, betekent het dat je stopt om je baby te ondersteunen in het slapengaan. En je gaat ervan uit dat hij dus zichzelf troost en leert om in slaap te brengen. Bij veel geadviseerde methode: gecontroleerd laten huilen laat je je baby voor een aantal minuten alleen in de hoop dat hij of zij zichzelf geruststelt. Maar het is niet alleen een kwestie van stoppen met huilen en gaan slapen. Om dit te kunnen doen moet je baby zichzelf kunnen troosten en/of kalmeren. En de meeste baby’s onder 6 maanden zijn hier (nog) niet toe in staat. 

Waarom slaapt baby onder 6 maanden vaak niet (meer) goed?

Meeste vragen over de toepassing van slaaptraining krijg ik van ouders van baby’s tussen 3-5 maanden. Veel ouders verwachten dat hun baby gaat doorslapen. Sommige baby’s doen dat al. Maar voor de meeste baby’s is dit een moeilijke periode qua slaap, want je baby wil niet slapen.

Hazenslaapjes komen in de eerste maanden veel voor.  Veel ouders voelen grote onmacht als het slapen niet vanzelf gaat.  Vaak krijgen ze dan ook het advies krijgen om hun baby even te laten huilen.  Of het advies om met de slaaptraining te beginnen.

Ontwikkeling baby 3-5 maanden

Wanneer je baby 3 maanden is begint er veel te veranderen. Dat kan negatieve impact kan hebben op de slaap. Over de ontwikkelingen van slaap bij je baby van 4 maanden heb ik een uitgebreid artikel geschreven. De hersenen van baby van 4 maanden ontwikkelen zich razendsnel (1). Je baby maakt dan enorme mentale en fysieke sprongen. Dat kan duren tot in maand 5 bij je baby. Deze ontwikkelingen kunnen leiden tot meer huilerigheid, hangerigheid, een ander eetpatroon, kieskeuriger gedrag en vooral verstoorde slaap.

Ook gaan veel ouders weer werken en kan het nachtelijke wakker worden een manier zijn om ouders nog te zien. Het is goed om te beseffen dat dit een moeilijke tijd is voor je baby (en dus ook voor jou) en je baby je nodig heeft omdat hij of zij zichzelf nog niet kan troosten. 

Baby (onder de 6 maanden) kan zichzelf niet reguleren

Het vermogen van je baby om zichzelf te reguleren om daarmee zichzelf te kunnen troosten ontwikkelt zich geleidelijk. Je pasgeboren baby wordt niet geboren met die vaardigheid en kan zichzelf daarom niet troosten. Dat is ook de reden dat je hoort dat je je baby niet kunt verwennen. De term zelfregulatie wordt op verschillende manieren gebruikt, maar de originele betekenis verwijst naar hoe we omgaan met stress (2). Zoals hierboven beschreven ondergaan de hersenen van je baby tot 6 maanden een enorme ontwikkelingsgroei. Daarmee kunnen ze uiteindelijk belangrijke vaardigheden -zoals zelfregulatie- gaan ontwikkelen (3). 

Hedendaagse wetenschappers geven aan dat het moment waarbij het zelfregulerend mechanisme zich begint te ontwikkelen bij de meeste baby’s ergens rond de 6 maanden ligt. En het gaat hier om een complex en geleidelijk proces. 

Ontroostbaar huilen tijdens slaaptraining?

Een baby onder 6 maanden heeft dus een beperkt vermogen om zichzelf te kunnen troosten om zichzelf uiteindelijk in slaap te kunnen brengen. Je baby kan dus een zeer kleine hoeveelheid verdriet verdragen voordat hij hulp nodig heeft (4). Je baby kan zich misschien ‘afzetten’ van wat hem dwarszit. Maar je baby heeft niet de volledige hersenstructuren om zich volledig te kunnen reguleren bij meer intens ‘verdriet’.

Dit is misschien de reden dat wanneer je geprobeerd hebt om slaaptraining toe te passen, dit geresulteerd heeft in ontroostbaar huilen. Mocht je nu mee bezig zijn en het levert stress op. Het is echt OKE om te stoppen. 

De wetenschap over slaaptraining voor 6 maanden 

Wat weten we eigenlijk over de slaaptraining onder de 6 maanden uit de wetenschap? Niet veel. Het overgrote deel van het onderzoek naar slaaptraining is gericht op peuters en kleuters (5) en niet op jonge baby’s. Wetenschappers die effecten van slaaptraining met (gecontroleerd) laten huilen methoden hebben onderzocht, hebben geen baby’s jonger dan zes maanden bestudeerd (6). Dit is gelukkig ook de reden waarom in de Nederlandse Richtlijnen slaaptraining vanaf 6 maanden wordt geadviseerd. Fabienne Nabers heeft onderzoek gedaan naar vroege gehechtheid en de ontwikkeling van sociale breid. In het eerste jaar en heb je gewoon nog co-regulatie nodig (7). 

Bestaand onderzoek naar gedragsverandering om de slaap bij jonge baby’s te verbeteren, richt zich voornamelijk op het voorkomen van slaapproblemen, zoals het helpen van ouders bij het begrijpen van slaapsignalen en de juiste slaaphygiëne (8). Tot op heden is in slechts één studie over de groep baby’s van 4 maanden (9) gesproken. In deze studie werden baby’s aan het einde van de slaaptraining nog steeds ’s nachts wakker.

Slaaptraining kan stressvol zijn voor jou

Wat ook bekend is, is dat slaaptraining stressvol voor ouders is. Het kan leiden tot frustratie en een slechter ouderlijk vertrouwen. Door slaaptraining onder 6 maanden toe te passen zonder dat je naar ontwikkeling, medische oorzaken, temperament, etc. kijkt, kunnen ouders en baby’s negatieve ervaringen opdoen. Wanneer dit gepaard gaat met veel huilen, kan dat leiden tot veel ouderlijke schuldgevoelens en stress (10). Daarnaast kan ook hierbij eigen stressniveau van de ouders meespelen, wat voortkomt uit andere bronnen dan het kind zelf. Denk aan: economische stress, werk- of relatie gerelateerde stress, bevallingstrauma of eigen trauma’s. 

Hoe eerder je start met slaaptraining betekent niet hoe beter

Ik krijg vaak de vraag: is het niet beter om eerder met slaaptraining te beginnen?

Ouders zijn in de veronderstelling dat hoe eerder je met slaaptraining begint, hoe beter dat is voor ontwikkeling van de slaap van hun baby. Maar bestaand onderzoek bevestigt dit niet. Er is geen onderzoek dat duidelijk aantoont dat als je niet zo vroeg mogelijk begint met slaaptraining, dat het slapen van je baby anders problematisch wordt.

Er is geen wetenschappelijke reden om te haasten om met slaaptraining te beginnen.

Daarnaast is het ook goed om te weten dat de Nederlands JGZ richtlijnen voor slaaptraining als interventie ook uitgaan van leeftijdsgrens van 6 maanden (11). Vroeger lag dit bij 4 maanden. 

Waarom werkt slaaptraining onder 6 maanden niet?

Ouders die ik spreek vragen zich af ​​waarom de aanpak niet werkt zoals het boek of een slaapgids zegt. Het helpt niet dat ze het idee krijgen dat als hun baby vaak wakker is in de nacht, dat dat de schuld van hen is. Ouders krijgen hierdoor het gevoel dat de interventie niet werkt, omdat ze het blijkbaar niet goed doen. Als je merkt dat het stressvol is dan is de reden simpel: 

Je baby is er (nog) niet klaar voor. 

Lees hier meer over de normale slaapritme baby van 6 maanden.

Wat kun je doen als je baby jonger dan 6 maanden is?

• Doe vooral wat goed voor jou voelt. Elke baby is uniek. Daarom is het belangrijk dat jij op je ouderlijke intuïtie afgaat.
• Als je slaaptraining overweegt, raadpleeg dan je arts om uit te sluiten dat het slecht slapen een medische oorzaak heeft (zoals verborgen reflux, ademhalingsproblemen of koemelkallergie) 
• Lees meer over de normale slaap van je baby in: hoeveel slaapt een baby?
• Als je een afspraak met kinderarts hebt, maak dan een filmpje van het slaapgedrag van je baby, dat geeft de arts veel meer inzicht dan wanneer hij je baby alleen vredig in een maxi-cosi ziet.
• Durf om hulp te vragen en kijk of je andere steun en hulpbronnen kunt inzetten om het draaglijk te maken. 
• Als je met slaaptraining begint en merkt dat het stressvol is, wacht totdat je baby minstens 6 maanden is (lees hieronder verder over wat je na 6 maanden kunt doen).
• Overweeg je een slaapcoach voor je baby? Kies er een die gecertificeerd is, ervaring heeft en past bij jullie opvoedstijl.  Onlangs heb ik in het programma WNL van NPO mijn ervaringen als slaapcoach en zorgen over wildgroei aan slaapcoaches in Nederland geuit.
• Download hieronder mijn GRATIS gids met 5 liefdevolle stappen naar meer slaap voor je baby 0-5 maanden.

Is je baby ouder dan 6 maanden?

Als je baby 6 maanden is, dan  gelden ook de bovenstaande adviezen en tips. Maar na 6 maanden zijn er verschillende methoden die je kunt toepassen om je baby te helpen om door te slapen. Het is belangrijk om te kiezen voor wat past bij de ontwikkeling van je baby en bij jullie eigen waarden en visie over opvoeding. Uiteraard pleit ik – net als steeds meer wetenschappers (12) – dat ouders een breed advies krijgen, dus niet alleen de optie van gecontroleerd laten huilen. Maar ook de responsieve en sensitieve aanpak. In mijn praktijk voor slaapcoaching spreek ik van een liefdevolle aanpak, dat anders is dan de bekende slaaptraining. En uiteraard hoop ik dat steeds meer ouders kiezen voor die liefdevolle aanpak. 

Een liefdevolle aanpak betekent dat jij je baby helpt om beter te slapen zonder dat je je baby (gecontroleerd) laat huilen. Waarbij je ook in verbinding blijft met je baby & reageert (in plaats van dat je je baby negeert).

Als je meer wilt weten hoe je je kindje dat op een liefdevolle manier laat doorslapen, download dan hieronder mijn gratis ebook met 5 liefdevolle stappen naar doorslapen voor je kindje van 6 maanden- 2,5 jaar.

Hierbij wil ik Marilene de Zeeuw hartelijk bedanken voor haar suggesties en opmerkingen die ik in dit artikel heb verwerkt. Marilene is klinisch psycholoog, Infant Mental Health Specialist en gedragstherapeut. Ze werkt in de specialistische GGZ met (zwangere) ouders en hun jonge baby, peuter of kleuter. 

Bronnen:

1. Bourgeois, J. P. (2001). Synaptogenesis in the neocortex of the newborn: The ultimate frontier for individuation. In C. A. Nelson & M. Luciana (Eds.), Handbook of developmental cognitive neuroscience (pp. 23-34). Cambridge, MA: MIT Press.

2. Stuart S., (2016) Zelfregulatie bij kinderen, bestrijd stress en laat je kind excelleren, Spectrum, (p.13)

3. Trevarthen, C., & Aitken, K. J. (2003). Regulation of brain development and age-related changes in infants’ motives: The developmental function of “regressive” periods. In M. Heimann (Ed.) Regression Periods in Human Infancy (pp. 107-184). Mahwah, NJ: Erlbaum. 

4. Kopp, C. B. (1989). Regulation of distress and negative emotions: a developmental view. Developmental Psychology, 25(3), 343-354.

5. France, K. G., & Hudson, S. M. (1990). Behavior management of infant sleep disturbance. Journal of Applied Behavior Analysis, 23(1), 91-98.

6. Hiscock, H., Bayer, J. K., Hampton, A., Ukoumunne, O. C., & Wake, M. (2008). Long-term mother and child mental health effects of a population-based infant sleep intervention: cluster-randomized, controlled trial. Pediatrics, 122(3)

7. F. Naber (2019). Vroege gehechtheid en de ontwikkeling van het sociale brein.

8. St James-Roberts, I., Sleep, J., Morris, S., Owen, C., & Gillham, P. (2001). Use of a behavioural programme in the first 3 months to prevent infant crying and sleeping problems. Journal of Paediatrics and Child Health, 37(3), 289–297.

9. Adachi, Y., Sato, C., Nishino, N., Ohryoji, F., Hayama, J., & Yamagami, T. (2009). A brief parental education for shaping sleep habits in 4-month-old infants. Clinical Medicine & Research, 7(3), 85-92.

10.  Tse L., & Hall, W. (2008). A qualitative study of parents’ perceptions of a behavioural sleep intervention. Child Care Health & Development, 34, 162–72.

11. JGZ richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen Preventie, signalering, diagnostiek en interventie bij slaapproblemen in de JGZ. (2017)

12. Maartje P.C.M. Luijk, Roseriet Beijers en Lenny van Rosmalen (2020) Slaapproblemen bij jonge kinderen; een pleidooi voor een breder spectrum aan interventies . Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde.

www.sleeplady.com