In mijn praktijk werk ik veel met ouders van temperamentvolle kinderen. Inmiddels weet ik ook dat een temperamentvol kind meer moeite heeft met slapen dan zijn leeftijdgenootjes. De vragen van ouders gaan vaak over het niet in kunnen slapen, lang wakker zijn en moeilijk doorslapen. Ze vragen mij: gaat mijn kind ooit nog echt doorslapen?
Ja, zeker! Maar ik onderken zeker dat het voor jouw kind en jou misschien wat uitdagender is en langer kan duren. Daarom vind ik het belangrijk om meer inzicht te geven in wat een temperamentvol kind nodig heeft om te kunnen slapen.
Dit artikel schrijf ik in samenwerking met Eva Bronsveld. Eva is namelijk de expert rond temperamentvolle kinderen. Ze inspireerde de afgelopen 15 jaar tienduizenden ouders en professionals met haar boek, lezingen en cursussen. Samen bespreken we het volgende:
- Hoe herken je een temperamentvol kind
- Temperamentvol kind wil niet slapen, en nu?
- Wat heeft een temperamentvol kind nodig?
- Hoe om te gaan met een temperamentvol kind bij bedtijd?
- Tips van Eva
1. Hoe herken je een temperamentvol kind?
Eva beschrijft de volgende eigenschappen bij temperamentvolle kinderen:
- intens;
- gevoelig;
- opmerkzaam en;
- het hebben van een sterke eigen wil.
Elk kind is uniek en kinderen verschillen onderling in de mate waarin ze bepaalde eigenschappen bezitten, maar ze scoren hier hoger op dan andere kinderen.
Dit zijn ook eigenschappen die wij als ouders vaak als lastig ervaren. En vooral tijdens het slaapritueel merk ik dat ouders hier ook zelf lastiger mee om kunnen gaan.
2. Temperamentvol kind wil niet slapen, en nu?
In mijn praktijk werk ik vaak met ouders van temperamentvolle kinderen. Vaak noemen ouders zelf al in de intake: mijn kind wil echt niet slapen. Ik spreek ouders over:
- uitstelgedrag;
- behoefte aan nabijheid;
- diverse smoesjes en redenen om niet te gaan slapen;
- hysterisch worden bij bedtijd;
- moeite om zelf in slaap vallen;
- moeite met inslapen/kind kan niet in slaap vallen.
Naast deze eigenschappen zie en hoor ik ouders van peuters en kleuters over:
- grote mate van alertheid;
- intense verlatingsangst bij bedtijd;
- intense huilbuien/snel hysterisch huilen in de avond/nacht;
- groot doorzettingsvermogen/uithoudingsvermogen om maar niet te gaan slapen
- vaak komt dit extra voor in de periode van slaapregressies.
Wat is hier belangrijk?
Besef dat de combinatie van de bovengenoemde eigenschappen precies is wat het voor jou als ouder extra lastig maakt. Eva leert ons in haar boek om met een positieve bril naar die eigenschappen te kijken. Daarnaast staat het vol met adviezen om met de uitdagingen die horen bij een temperamentvol kind om te gaan.
Als je naar die eigenschappen en het gedrag dat je kind kijkt, is het goed om te na te gaan:
Wat wil jouw kind jou vertellen met dit gedrag?
Wat wil jouw kind jouw vertellen?
Temperamentvolle kinderen hebben veel moeite met overgangen.
Gaan slapen is een van de grootste overgangen die je kunt bedenken. Het scheelt al veel als je het zo kunt zien: je kind doet dit niet om dwars te doen of omdat hij gewoon geen zin heeft om te gaan slapen, maar omdat hij het heel moeilijk heeft met deze grote overgang. Hij heeft je op dit moment van de dag misschien wel het aller hardst nodig. Probeer dus om daar rekening mee te houden in je planning zodat je rustig de tijd kunt nemen om je kindje te helpen.
Welke onderliggende behoefte hoort daarbij? Wat heeft jouw kind eigenlijk nodig bij bedtijd? Lees hieronder verder.
3. Wat heeft een temperamentvol kind nodig?
Temperamentvolle kinderen hebben een aantal dingen (nog) harder nodig dan andere kinderen:
- verbinding (connectie met jou door o.a. bewust aanwezig zijn, contact te maken, nieuwsgierig zijn naar belevingswereld van je kind, fysiek contact etc.)
- controle (het zelf willen beslissen en bepalen)
- voorspelbaarheid (als je kind weet waar hij aan toe is geeft dat rust. Regelmaat en een vaste routine zijn erg belangrijk)
- ontspanning (per kind kan verschillen wat ze nodig hebben om te kunnen ontspannen. Dit is vaak fysieke aanraking, positief de dag afsluiten, visualisaties, kindermeditaties etc.)
In mijn eigen praktijk merk ik dat temperamentvolle kinderen ook meer en langer fysieke geruststelling en nabijheid nodig hebben om te kunnen ontspannen, zich veilig te voelen en om zich uiteindelijk te kunnen overgeven aan hun slaap.
Hoe meer het je als ouder lukt om aan die behoeften tegemoet te komen, hoe beter het zal gaan met je kind. In haar cursus Eva diep in op deze behoeften en leert ze je hoe je daarmee om kunt gaan. Hieronder deelt ze er al een paar met je.
Ik vind het belangrijk dat je altijd je eigen behoeften ook moet voelen en in balans moet brengen met de behoeften van je kind. Lees: balans vinden in behoeften.
4. Hoe om te gaan met een temperamentvol kind bij bedtijd?
Op welke manier je je kindje het beste kunt helpen is heel erg afhankelijk van de behoefte die je kindje heeft en dat kan enorm verschillen per kind.
Omgaan met behoeften van je kind:
Eva deelt hieronder per behoefte van het kind wat dingen die je kunt uitproberen bij jouw kindje. Het begint met kijken wat jouw kind vooral nodig heeft:
– Verbinding maken met je kind
Als je merkt dat jouw kindje veel behoefte heeft aan verbinding rond het slapen gaan, kan het bijvoorbeeld helpen om ruim de tijd te nemen voor het bedtijdritueel zonder steeds op de klok te kijken. Zorg dat je echt aanwezig bent in het moment, met echte aandacht.
Wat vaak heel fijn is voor kinderen die jou moeilijk kunnen loslaten, is even bij ze in bed gaan liggen terwijl je een boekje voorleest of een verhaaltje vertelt.
Voor sommige kinderen kan het fijn zijn om bij ze te blijven tot ze slapen, of dat jij nog even op de bovenverdieping blijft en daar nog wat rommelt zodat je niet te ver weg bent.
Tijdens het voorlezen kun je ook het knuffeltje van je kind even onder jouw t-shirt stoppen en het aan je kind geven als je naar beneden gaat met de woorden; ‘nu zit er zoveel van mijn liefde in je knuffeltje, hou maar lekker vast als je gaat slapen’.
Lees hier ook 5 zinnen voor liefdevolle verbinding bij bedtijd.
– Help je kind bij ontspanning
Sommige temperamentvolle kinderen vallen heel moeilijk in slaap omdat ze overprikkeld zijn van alle indrukken van de dag. Er zijn tal van activiteiten te bedenken om je kind te helpen ontspannen. Een denkbeeldige douche waarbij je tegen je kind zegt ‘hou alles wat je wil bewaren maar stevig vast en alles wat je wil loslaten spoel ik nu van je af’ en dan wrijf je over je kind van top tot teen.
Of in bad gaan en dan insmeren met lavendelolie, yoga oefeningetjes doen, een bodyscan, een kindermeditatie luisteren, een lavalamp naast het bed van je kind waar hij naar kan kijken.
Merk je dat er juist nog veel emoties zitten, dan kan het helpen om daar erkenning voor te geven: ‘je bent er echt verdrietig van he, lieverd? Wil je even bij me uithuilen of zal ik je gewoon even lekker knuffelen?’.
– Wees voorspelbaar
Het kan ook zijn dat jouw kind juist veel behoefte heeft aan voorspelbaarheid. Dat merk je bijvoorbeeld als je kind van alles uitprobeert om maar niet naar bed te hoeven of als je kind steeds wisselt in zijn keuzes. Dat-ie eerst kiest voor een liedje, maar dan ben jij een liedje aan het zingen en dan wil hij toch een verhaaltje. Of hij bedenkt steeds nieuwe dingen die hij eerst nog moet doen voor hij kan slapen. Als dit bij jouw kindje speelt weet je vast waar ik het over heb. Het lijkt dan wel of je kind steeds onrustiger wordt.
Een vaste routine, duidelijkheid over wat wel en wat niet tot de mogelijkheden behoort, steeds het volgende stapje aankondigen: zodra dit verhaaltje is afgelopen doe ik het licht uit en dan aai ik nog tien keer rustig van je hoofd tot aan je tenen. Of: ik zet nu je slaapliedje aan en ik ga even de was vouwen op de kamer hiernaast en na vijf minuutjes kom ik weer even bij je kijken.
– Geef je kind ‘Controle’
Heeft jouw kindje juist veel behoefte aan controle, dan kunnen keuzes helpen: wil je ondersteboven of op z’n kop naar boven? Dit vraag ik hier iedere avond aan mijn temperamentvolle peuter. En ja, dat is natuurlijk allebei hetzelfde, maar het gaat vaak niet zozeer om de opties zelf maar meer om aan je kind te laten zien; jij hebt inbreng in hoe het gaat.
Een beetje temperamentvol kind bedenkt in zo’n situatie overigens graag een derde optie. Inmiddels is Sep zijn optie al een paar weken: ‘ik loop zelf naar boven’ met zo’n houding van ‘ik bepaal het lekker zelf wel’. Dan speel ik het een beetje mee en zeg iets als: ‘ga je zelf naar boven? Nou, vooruit dan maar.’
Maar controle kan hem ook zitten in dat je kind bepaalde mogelijkheden tot zijn beschikking heeft voor als-ie ’s nachts wakker wordt. Een klein lampje naast zijn bed als-ie even wil checken of er geen monsters zitten, of een zaklampje wat hij mee kan nemen als-ie moet plassen. Een slaaptrainer kan je hier ook bij helpen.
Ervaar je strijd bij bedtijd?
Het kan ook zijn dat het niet zozeer is dat je kind veel controle wil over het slapen of het naar bed gaan, maar dat hij aan het einde van de dag in een soort machtsstrijd met jou belandt,
Dan kan het helpen dat je je kind bijvoorbeeld vlak na het eten controletijd geeft. Dat hij een half uurtje mag bepalen wat jullie gaan doen. Of dat jullie een rollenspel spelen op het gebied van macht, waarbij jij een politieagent bent maar de boef ontsnapt steeds en is de agent te slim af. Er zijn tal van spelletjes die je kunt doen die de machtsverhouding even omkeren. En zeker als jullie daar dan veel bij lachen. Dan kom je niet alleen toe aan de behoefte aan controle, maar gelijk ook aan verbinding en ontspanning waardoor je al relaxter kunt starten met het bedtijdritueel.
Meer tips en informatie over Eva vind je op www.temperamentvollekinderen.nl
Wil jij je kind helpen bij doorslapen?
Bij deze wil ik Eva heel erg bedanken voor alle liefdevolle en waardevolle tips die ze hier heeft gedeeld.